რა არის ჩამკეტის სიჩქარე ციფრულ ფოტოგრაფიაში

გიყვართ ფოტოგრაფია და არ იცით საიდან დაიწყოთ? მაშინ ეს სტატია თქვენთვისაა.

სამი მთავარი რამ, რაც კამერაში შეიძლება დაარეგულიროთ არის აისო, აპერტურა და ჩამკეტის სიჩქარე. სხვა სტატიებში ყურადღება გავამახვილეთ აისოს მართვაზე და ახლა მსურს თქვენი ყურადღება გადავიტანო ჩამკეტის სიჩქარეზე.

რა არის ჩამკეტის სიჩქარე?

როგორც უკვე დავწერე სხვაგან, სადაც საფუძვლიანადაა აღწერილი - ჩამკეტის სიჩქარე არის დროის ის რაოდენობა, რომელშიც ჩამკეტი ღიაა.

ფირის ფოტოგრაფიაში ეს იყო დროის ხანგრძლივობა, რომელშიც კადრს, რომელსაც იღებდით ფირი დაყოვნებით აღბეჭდავდა და ამგვარად ციფრულ ფოტოგრაფიაში ჩამკეტის სიჩქარე არის დროის ხანგრძლივობა, რომელშიც თქვენი გამოსახულების სენსორი „ამბობს“ კადრი, რომელიც წამოიწყე დაჭერილია.

ნება მომეცით ვცადო „ჩამკეტის სიჩქარის“ თემატურად ჩაშლა გარკვეული დანაწევრებული ზომის ნაწილად, რაც დაგეხმარებათ ციფრული კამერის მფლობელებს თავი იგრძნოთ ჩამკეტის სიჩქარის მბრძანებლებად. 

ჩამკეტის სიჩქარე იზომება წამებში - ან უმრავლეს შემთხვევაში წამების მეასედებში. რაც უფრი დიდია მნიშვნელი უფრო სწრაფია სიჩქარე (მაგ: 1/1000 უფრო სწრაფია ვიდრე 1/30).

უმრავლეს შემთხვევაში ალბათ იყენებთ 1/60 ჩამკეტის სიჩქარეს ან უფრო სწრაფს. ეს იმიტომ, რომ რაც უფრო ნელია სიჩქარე, უფრო რთულდება კამერის გამოყენება რხევის გარეშე. კამერა მაშინ ირხევა, როცა თქვენი კამერა მოძრაობს გახსნილი ჩამკეტის დროს და შედეგად გადღაბნილ ფოტოებს იღებთ.

თუ იყენებთ ნელი ჩამკეტის სიჩქარეს (უფრო დაბალს ვიდრე 1/60), ყოველ ჯერზე დაგჭირდებათ გამოიყენოთ შტატივი, ან ფოტო სტაბილიზაციის სხვადასხვა სახეობა.

ჩამკეტის სიჩქარეები შესაძლებლობას გაძლევთ, ჩამკეტის დრო გააორმაგოთ. შედეგად გექნებათ პარამეტრები შემდეგი ჩამკეტის სიჩქარეებისთვის - 1/500, 1/250, 1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8 და ა.შ. ეს "დუბლირება" მოხერხებულია, თან გაითვალისწინეთ რომ დიაფრაგმიდან შემოსული სინათლეც გაგიორმაგდებათ. თუ ჩამკეტს შეაყოვნებთ ერთი ნაბიჯით, ხოლო დიაფრაგმასაც დააკლებთ ერთი ნაბიჯით, განათების იგივე შედეგს მიიღებთ. თუმცა მოდი ამაზე შემდეგ სტატიებში ვისაუბროთ.

ზოგიერთი კამერა ასევე გაძლევთ არჩევანის საშუალებას ყველაზე ნელი ჩამკეტის სიჩქარისთვის, რაც არ არის წამების მეასედები, მაგრამ გაზომილია წამებში (მაგალითად ერთი წამი, 10 წამი, 30 წამი და ა.შ.). ისინი გამოიყენება ყველაზე დაბალი განათების დროს, როდესაც იყენებთ სპეციალურ ეფექტებს ან/და როდესაც ცდილობთ გადაიღოთ მრავალი მოძრაობა ერთი კადრით. ზოგიერთი კამერა ასევე გაძლევთ არჩევანის საშუალებას გადაიღოთ “B” რეჟიმით (ან „Bulb“). Bulb რეჟიმი გაძლევთ საშუალებას შეინარჩუნოთ ჩამკეტი ღია მდგომარეობაში მანამ სანამ ხელი გაქვთ დაჭერილი ჩამკეტის ღილაკზე. 

როდესაც ფიქრობთ, თუ რომელი ჩამკეტის სიჩქარე გამოიყენოთ გამოსახულებაში, ყოველთვის ჰკითხეთ საკუთარ თავს რაიმე ხომ არ მოძრაობს თქვენ კადრში და როგორ გინდათ გადაიღოთ ეს მოძრაობა. თუ არის მოძრაობა თქვენ კადრში, გაქვთ არჩევანი გაყინულ მოძრაობას ან მოძრავი ობიექტის განზრახ ბუნდოვანი მოსახულობას (იძლევა მოძრაობის შეგრძნებას) შორის.


მოძრაობის გაყინვით გამოსახულებაში (როგორც ზემოთ ჩიტების კადრები და ქვემოთ სერფინგისტი) შეგიძლიათ აირჩიოთ უფრო სწრაფი ჩამკეტის სიჩქარე და ნება დართოთ მოძრაობას გაიყინოს, გაქვავადეს. ან აირჩიოთ უფრო ნელი ჩამკეტის სიჩქარე და მოძრავი საგნები გაიდღაბნოს. მიმდინარე სიჩქარეებს კადრში ირჩევთ თქვენ სუბიექტის სიჩქარის მიხედვით და იმის მიხედვით თუ რამდენად გსურთ, რომ ის გაიდღაბნოს. 

ზემოთ ჩიტის გამოსახულების ჩამკეტის სიჩქარე იყო წამის 1/250, რაც ჩიტების ფრთების სწრაფი რხევის მიუხედავად მაინც "გაიყინა" დროში. ქვემოთ ტალღებზე ცურაობის კადრს გადაღებისას ჰქონდა წამის 1/4000 ჩამკეტის სიჩქარე, წყლის წვეთების მკვეთრად შხაპუნის დროსაც კი.

მოძრაობა ყოველთვის არ არის ცუდი. ვესაუბრე ერთი ციფრული კამერის მფლობელს გასულ კვირას, რომელმაც მითხრა, რომ ის ყოველთვის იყენებდა სწრაფი ჩამკეტის სიჩქარეებს და ვერ გაეგო, რატომ სურდათ მოძრაობა მის გამოსახულებებში. 
არის დროის მონაკვეთები, როდესაც მოძრაობა კარგია. მაგალითად, როდესაც იღებთ ჩანჩქერის ან ზღვის პეიზაჟის ფოტოს და გსურთ აჩვენოთ თუ როგორ სწრაფად მიედინება წყალი, ან როდესაც იღებთ სპორტული ავტომობილის კადრს და გსურთ მიანიჭოთ სიჩქარის შეგრძნება, ან როდესაც იღებთ ჩამოვარდნილი ვარსკვლავის კადრს და გსურთ აჩვენოთ თუ როგორ მოძრაობენ ვარსკვლავები დროის უმეტეს პერიოდში. ამ მაგალითების უმრავლესობაში არჩეული უფრო გრძელი ჩამკეტის სიჩქარე იქნება წინსვლის გზა. თუმცა ყველა ამ შემთხვევებაში უნდა გამოიყენოთ შტატივი ან იქნებით კადრების გაფუჭების რისკის ქვეშ კამერის მოძრაობით (გაითვალისწინეთ ბლარის ტიპი განსახვავებულია ვიდრე მოძრაობის ბლარი).

მაგალითად მიმდინარე ზღვის პეიზაჟში ჩამკეტის სიჩქარე იყო წამის 1/3 და ამგვარად ვხედავთ მოძრაობას წყალში. 

გვირაბის კადრში ჩამკეტის სიჩქარე იყო ერთი წამი, ამიტომ მატარებლების მოძრაობა სუბიექტის ორივე მხარეს ლამაზად ბუნდოვანია.

ფოკუსის მანძილი და ჩამკეტის სიჩქარე. კიდევ ერთი რამ, რაც აუცილებლად გასათვალისწინებელია ჩამკეტის სიჩქარის შერჩევისას, არის იმ ლინზის ფოკუსური მანძილი რომელსაც იყენებთ. უფრო გრძელი ფოკუსური მანძილები ყურადღებას გაამახვილებს კამერის რხევის რაოდენობაზე და ამგვარად უნდა აირჩიოთ უფრო სწრაფი ჩამკეტის სიჩქარე (თუ არ გაქვთ ფოტო სტაბილიზატორი თქვენ ლინზაში ან კამერაში). არამდგრადი გამოსახულების თავიდან ასაცილებლად არჩეული ჩამკეტის სიჩქარე ჯობია იყოს უფრო დიდი, ვიდრე ლინზის ფოკუსური მანძილი. მაგალითად, თუ გაქვთ ლინზა, რომელიც არის 50 მმ 1/60 შესაძლებელია რომ კარგია, მაგრამ თუ გაქვთ 200 მმ ლინზა უმჯობესია გადაიღოთ გარშემო 1/250 სიჩქარეზე

ჩამკეტის სიჩქარე - შეთანხმება

დაიმახსოვრეთ, რომ ჩამკეტის სიჩქარეზე განყენებული ფიქრი არც თუ კარგი იდეაა. გახსოვდეთ რომ ექსპოზიციაზე სამ კომპონენტია პასუხისმგებელი (ჩამკეტი, დიაფრაგმა და აისო). როგორც კი შეცვლი ჩამკეტის სიჩქარეს უნდა შეცვალო ერთი ან ორივე სხვადასხვა ელემენტი სინათლის რეგულირებისათვის.

მაგალითად, თუ ზრდით ჩამკეტის სიჩქარეს ერთი გაჩერებით (მაგ; 1/125 დან 1/250 მდე), ეფექტურად უშვებთ განათების ნახევარს თქვენ კამერაში. ამ ზარალის ანაზღაურებისთვის ალბათ უნდა გაზარდოთ თქვენი დიაფრაგმა ერთი გაჩერებით (მაგალითად f/16 დან f/11მდე). სხვა ალტერნატივა იქნებოდა აგერჩიათ უფრო სწრაფი აისო კატეგორია (მაგალითად გადასავლა 100 - დან 400 -ზე).

იმედია უფრო გაგიმარტივდათ წარმოდგენა ჩამკეტის სიჩქარეზე. შევეცდები მომავალში კვლავ მოგაწოდოთ სტატიები ექსპოზიციის სამკუთხედის შესახებ.

მოამზადა თამარ შოშიტაშვილმა

ორიგინალი სტატია: https://digital-photography-school.com/shutter-speed/